Sprawdź jak wakacje składkowe ZUS wpływają na wysokość zasiłków chorobowych, macierzyńskich i świadczeń emerytalnych
Wakacje składkowe dla przedsiębiorców to jedna z najważniejszych zmian w systemie ubezpieczeń społecznych wprowadzonych w 2024 roku. Możliwość zwolnienia z opłacania składek ZUS przez jeden miesiąc w roku budzi jednak wiele pytań wśród przedsiębiorców. Najczęstsze obawy dotyczą wpływu tej ulgi na przyszłe świadczenia wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Czy skorzystanie z wakacji składkowych oznacza niższe zasiłki chorobowe, macierzyńskie lub świadczenia emerytalne? Jak finansowanie składek z budżetu państwa wpłynie na indywidualne konta ubezpieczonych?
Wprowadzenie wakacji składkowych miało na celu odciążenie finansowe przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz wspólników spółek cywilnych. Ulga ta obejmuje zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe, Fundusz Pracy oraz dobrowolne chorobowe za jeden wybrany miesiąc w roku kalendarzowym. Wszystkie te składki są finansowane przez budżet państwa, co oznacza, że przedsiębiorca nie traci ciągłości ubezpieczenia.
Szczególnie istotne jest zrozumienie mechanizmu finansowania składek z budżetu państwa oraz jego wpływu na przyszłe świadczenia. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki finansowane przez państwo są naliczane od najniższej podstawy wymiaru obowiązującej danego przedsiębiorcę. Oznacza to różne kwoty w zależności od rodzaju ZUS-u, z którego korzysta przedsiębiorca.
Zasady funkcjonowania wakacji składkowych ZUS
Wakacje składkowe zostały wprowadzone od 1 listopada 2024 roku na podstawie ustawy z dnia 9 maja 2024 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Przedsiębiorcy mogą wybrać jeden miesiąc w ciągu roku kalendarzowego, za który nie będą musieli opłacać składek na własne ubezpieczenia społeczne.
Zwolnienie obejmuje następujące składki:
- składka emerytalna
- składka rentowa
- składka wypadkowa
- składka na Fundusz Pracy
- składka na Fundusz Solidarnościowy
- dobrowolna składka chorobowa (przy spełnieniu określonych warunków)
Kluczowym aspektem wakacji składkowych jest sposób ich finansowania. Zgodnie z art. 16 ust. 4a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki za miesiąc objęty zwolnieniem są finansowane w ramach dotacji z budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że przedsiębiorca nie traci ciągłości ubezpieczenia, a składki są faktycznie opłacane, tylko nie przez niego samego.
Wysokość składek finansowanych z budżetu państwa zależy od rodzaju ZUS-u, z którego korzysta przedsiębiorca:
- Preferencyjny ZUS - składki finansowane od podstawy 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę
- Mały ZUS Plus - składki finansowane od podstawy ustalonej indywidualnie, jednak nie mniejszej od 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę
- Duży ZUS - składki finansowane od podstawy stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia za pracę
Istotne ograniczenie dotyczy możliwości deklarowania wyższej podstawy wymiaru. Zgodnie z informacjami ZUS, przepisy nie przewidują możliwości zadeklarowania wyższej podstawy wymiaru za miesiąc objęty wakacjami składkowymi niż wskazana w przepisach. Przedsiębiorcy nie mogą rozliczyć dodatkowych składek finansowanych przez siebie od nadwyżki ponad podstawę finansowaną z budżetu państwa.
Wpływ wakacji składkowych na zasiłki chorobowe i macierzyńskie
Świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa to obszar, w którym wpływ wakacji składkowych jest najbardziej bezpośredni i zauważalny. Przedsiębiorcy często obawiają się, że skorzystanie z ulgi może negatywnie wpłynąć na wysokość przyszłych zasiłków, szczególnie gdy planują urlop macierzyński lub przewidują konieczność skorzystania z zasiłku chorobowego.
Podstawowe warunki uzyskania świadczeń chorobowych i macierzyńskich pozostają bez zmian. Przedsiębiorca ma prawo do świadczeń z tytułu choroby po upływie co najmniej 90 dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Zasiłek macierzyński można natomiast uzyskać już od 1 dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
Kluczowe znaczenie ma moment zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jeśli przedsiębiorca zgłosi się do tego ubezpieczenia w tym samym miesiącu, w którym chce skorzystać z wakacji składkowych, składka nie zostanie sfinansowana z budżetu państwa. Warunek co najmniej jednego dnia podlegania ubezpieczeniu w miesiącu poprzedzającym jest bezwzględny.
Szczególnie istotny problem dotyczy przedsiębiorców opłacających składki od podwyższonej podstawy wymiaru. W przypadku korzystania z wakacji składkowych, składki zostaną sfinansowane tylko od najniższej podstawy obowiązującej danego przedsiębiorcę, bez możliwości dopłacenia składek od nadwyżki.
Pani Matylda prowadzi działalność gospodarczą i jest zgłoszona do ubezpieczeń społecznych, w tym dobrowolnego chorobowego, od grudnia 2022 roku. Obecnie opłaca składki społeczne od podwyższonej podstawy równej 10 000 złotych. W grudniu 2024 roku chce skorzystać z wakacji składkowych. Składki zostaną sfinansowane tylko od podstawy 4 694,40 złotych, a pani Matylda nie będzie mogła dopłacić składek od nadwyżki 5 305,60 złotych.
To ograniczenie ma bezpośredni wpływ na wysokość przyszłych zasiłków. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku za grudzień zostanie przyjęta najniższa podstawa składek, co może skutkować niższym świadczeniem. Dla przedsiębiorców planujących urlop macierzyński i świadomie opłacających składki od wyższej podstawy, może to oznaczać znaczącą różnicę w wysokości otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego.
Planując korzystanie z wakacji składkowych, przedsiębiorcy powinni szczególnie rozważyć timing tej decyzji w kontekście planowanych świadczeń chorobowych lub macierzyńskich. Jeśli w okresie 12 miesięcy poprzedzających planowany urlop macierzyński jeden miesiąc będzie miał znacząco niższą podstawę wymiaru, wpłynie to na średnią podstawę wymiaru zasiłku.
Konsekwencje dla świadczeń emerytalnych i rentowych
Długoterminowe konsekwencje wakacji składkowych dotyczą przede wszystkim przyszłych świadczeń emerytalnych i rentowych. W tym obszarze mechanizm finansowania składek z budżetu państwa ma kluczowe znaczenie dla zachowania ciągłości ubezpieczenia i prawidłowego naliczania przyszłych świadczeń.
Składki finansowane z budżetu państwa w ramach wakacji składkowych zostaną przypisane do indywidualnego konta ubezpieczonego. Oznacza to, że okres korzystania z ulgi nie będzie traktowany jako przerwa w opłacaniu składek, lecz jako normalny okres ubezpieczenia. To fundamentalna różnica w porównaniu do sytuacji, gdy przedsiębiorca rzeczywiście nie opłaca składek.
W systemie emerytalnym obowiązującym w Polsce istnieją dwa kluczowe aspekty, na które wpływa opłacanie składek:
- Prawo do świadczeń - okresy składkowe i nieskładkowe uprawniające do emerytury lub renty
- Wysokość świadczeń - suma składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego
Dla przedsiębiorców szczególnie istotne jest to, że wakacje składkowe nie tworzą luki w opłacaniu składek. Składki są faktycznie opłacane przez budżet państwa, więc okres ten będzie zaliczany do stażu ubezpieczeniowego. W przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy, gdzie wymagane są odpowiednie okresy składkowe, miesiąc objęty wakacjami składkowymi będzie traktowany jako pełnoprawny okres składkowy.
Wysokość przyszłej emerytury w systemie kapitałowym zależy od sumy wszystkich zewidencjonowanych składek na koncie ubezpieczonego. Na koncie zapisywane są nie tylko wpłaty, lecz także informacje o zwaloryzowanej wysokości składek emerytalnych. Składki finansowane z budżetu państwa w ramach wakacji składkowych będą podlegały takiej samej waloryzacji jak składki opłacane przez przedsiębiorcę.
Rodzaj ZUS | Podstawa finansowana z budżetu | Składka emerytalna miesięcznie | Wpływ na przyszłą emeryturę |
---|---|---|---|
Preferencyjny ZUS | 30% minimalnego wynagrodzenia | Ok. 380 zł | Standardowy wpływ |
Mały ZUS Plus | Indywidualna, min. 30% min. wyn. | Zmienna | Zgodnie z podstawą |
Duży ZUS | 60% przeciętnego wynagrodzenia | Ok. 1 220 zł | Pełny wpływ |
Jednak dla przedsiębiorców opłacających składki od podwyższonej podstawy wymiaru, wakacje składkowe mogą oznaczać tymczasowe obniżenie kwoty wpłacanej na konto emerytalne. Jeśli przedsiębiorca regularnie opłaca składki od podstawy 10 000 złotych, a w miesiącu wakacji składkowych zostanie mu sfinansowana składka tylko od podstawy 4 694,40 złotych, różnica nie zostanie uzupełniona.
Wakacje składkowe a prawo do zasiłku dla bezrobotnych
Zasiłek dla bezrobotnych to świadczenie, które może być istotne dla przedsiębiorców w przypadku zakończenia działalności gospodarczej. Warunkiem uzyskania tego świadczenia jest opłacanie składek na Fundusz Pracy przez odpowiedni okres przed rejestracją w urzędzie pracy.
W miesiącu korzystania z wakacji składkowych składka na Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy jest finansowana z budżetu państwa. Oznacza to, że przedsiębiorca nie traci ciągłości w opłacaniu tych składek, co jest kluczowe dla zachowania prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Podstawowym warunkiem uzyskania zasiłku dla bezrobotnych jest opłacanie składek na Fundusz Pracy przez co najmniej 365 dni w okresie 18 miesięcy poprzedzających rejestrację jako bezrobotny. Tylko osoby opłacające składki na FP mają prawo do tego świadczenia, stąd mogły się pojawiać wątpliwości dotyczące okresu finansowanego z budżetu państwa.
To rozwiązanie zapewnia, że przedsiębiorcy korzystający z wakacji składkowych nie tracą prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Miesiąc objęty ulgą będzie traktowany jako pełnoprawny okres opłacania składek na Fundusz Pracy, pod warunkiem że podstawa wymiaru była co najmniej równa minimalnemu wynagrodzeniu.
Dla przedsiębiorców rozważających zakończenie działalności gospodarczej w przyszłości, wakacje składkowe nie stanowią zagrożenia dla prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Wręcz przeciwnie - mogą skorzystać z ulgi bez obawy o utratę ciągłości w opłacaniu składek na FP.
Wysokość zasiłku dla bezrobotnych nie zależy bezpośrednio od wysokości opłacanych składek na Fundusz Pracy, lecz od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Dlatego nawet jeśli składka w miesiącu wakacji składkowych zostanie naliczona od niższej podstawy, nie wpłynie to na wysokość przyszłego zasiłku.
Strategiczne podejście do wakacji składkowych
Planując skorzystanie z wakacji składkowych, przedsiębiorcy powinni przyjąć strategiczne podejście, uwzględniające zarówno bieżące korzyści finansowe, jak i długoterminowe konsekwencje dla świadczeń z ZUS. Decyzja o wyborze konkretnego miesiąca oraz timing korzystania z ulgi mogą mieć znaczący wpływ na przyszłe świadczenia.
Najważniejszym czynnikiem do rozważenia jest planowany urlop macierzyński lub rodzicielski. Przedsiębiorczynie, które w najbliższym czasie planują korzystanie z zasiłku macierzyńskiego, powinny szczególnie ostrożnie podchodzić do wakacji składkowych. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego jest ustalana na podstawie średniej z 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy z powodu choroby lub macierzyństwa.
Przedsiębiorczyni planująca urlop macierzyński w marcu 2025 roku i regularnie opłacająca składki od podstawy 8 000 złotych rozważa skorzystanie z wakacji składkowych w grudniu 2024 roku. W tym przypadku jeden z 12 miesięcy uwzględnianych przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku będzie miał znacząco niższą podstawę, co obniży średnią i wpłynie na wysokość zasiłku macierzyńskiego.
Dla przedsiębiorców opłacających składki od podwyższonej podstawy wymiaru, kluczowe jest zrozumienie, że wakacje składkowe oznaczają tymczasowe obniżenie tej podstawy do minimum obowiązującego w danym rodzaju ZUS. Nie ma możliwości dopłacenia różnicy, co może wpłynąć na wszystkie świadczenia uzależnione od podstawy wymiaru składek.
Optymalne strategie korzystania z wakacji składkowych:
- Wybór miesiąca o niskich przychodach - jeśli działalność ma charakter sezonowy
- Unikanie okresów poprzedzających planowane świadczenia - szczególnie zasiłek macierzyński
- Koordynacja z innymi ulgami - np. z zawieszeniem działalności w innych miesiącach
- Planowanie długoterminowe - uwzględnienie wpływu na przyszłe świadczenia emerytalne
- Analiza korzyści finansowych - porównanie oszczędności z potencjalnymi stratami
Szczególnie istotne jest planowanie wakacji składkowych w kontekście innych dostępnych ulg i zwolnień. Przedsiębiorcy mogą łączyć wakacje składkowe z innymi formami optymalizacji kosztów prowadzenia działalności, takimi jak zawieszenie działalności w innych miesiącach roku czy skorzystanie z ulg podatkowych.
Procedura składania wniosku o wakacje składkowe
Skorzystanie z wakacji składkowych wymaga złożenia odpowiedniego wniosku w ZUS. Procedura jest stosunkowo prosta, ale wymaga zachowania określonych terminów i spełnienia warunków formalnych. Wniosek składa się na formularzu RWS (Wniosek o zwolnienie z opłacania składek).
Podstawowe wymagania proceduralne:
- Termin złożenia wniosku - do 10. dnia miesiąca, za który wnioskuje się o zwolnienie
- Forma wniosku - elektronicznie przez PUE ZUS lub w formie papierowej
- Dokumentacja - wniosek RWS wraz z wymaganymi załącznikami
- Warunki formalne - działalność musi być aktywna w wybranym miesiącu
- Ograniczenia - jeden miesiąc w roku kalendarzowym
Kluczowe znaczenie ma aktywność działalności gospodarczej w wybranym miesiącu. W przeciwieństwie do zawieszenia działalności, wakacje składkowe nie wymagają wstrzymania prowadzenia firmy. Przedsiębiorca może normalnie wykonywać zadania związane z działalnością gospodarczą, zawierać umowy, wystawiać faktury i osiągać przychody.
ZUS weryfikuje spełnienie warunków uprawniających do skorzystania z wakacji składkowych:
- prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej wpisanej do CEIDG
- zgłoszenie z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia (05 10, 05 90, 05 70)
- brak zaległości w opłacaniu składek
- aktywność działalności w wybranym miesiącu
- złożenie wniosku w terminie
W przypadku ubezpieczenia chorobowego, dodatkowym warunkiem jest podleganie temu ubezpieczeniu co najmniej jeden dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku. Jeśli przedsiębiorca zgłosi się do ubezpieczenia chorobowego w tym samym miesiącu, za który wnioskuje o wakacje składkowe, składka na to ubezpieczenie nie zostanie sfinansowana z budżetu państwa.
Najczęstsze pytania
Zespół VKSIEGOWOSC
Autorzy artykułuEksperci księgowi i prawnicy podatkowi z wieloletnim doświadczeniem w branży. Nasz zespół specjalizuje się w księgowości, prawie podatkowym i doradztwie biznesowym.